Điều 57. Quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt

Điều 57. Quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt

1. Đối với hành vi chuẩn bị phạm tội và hành vi phạm tội chưa đạt, hình phạt được quyết định theo các điều của Bộ luật này về các tội phạm tương ứng tùy theo tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi, mức độ thực hiện ý định phạm tội và những tình tiết khác khiến cho tội phạm không thực hiện được đến cùng.

2. Đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội, hình phạt được quyết định trong phạm vi khung hình phạt được quy định trong các điều luật cụ thể.

3. Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, nếu điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình thì áp dụng hình phạt tù không quá 20 năm; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định.

Bình luận:

Như chúng ta đã biết không phải đến khi tội phạm hoàn thành mới phát sinh trách nhiệm hình sự mà đối với một số loại tội phạm ngay khi giai đoạn chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt cũng đã phải chịu trách nhiệm về hành vi phạm tội dự kiến thực hiện hoặc đã thực hiện nhưng chưa đạt.

Điều luật này so với quy định cũ tại Điều 52 BLHS 1999 ngoại trừ Khoản 1 liên quan đến căn cứ quyết định mức phạt là giống nhau, còn lại Khoản 2 và Khoản 3 có rất nhiều sự khác biệt.

Trước tiên chúng ta sẽ cùng xem xét phân tích quy định cũ tại BLHS 1999

2. Đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội, nếu điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng là không quá hai mươi năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định.

3. Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, nếu điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình, thì chỉ có thể áp dụng các hình phạt này trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá ba phần tư  mức phạt tù mà điều luật quy định.

Quy định trên cho thấy rất rõ mức hình phạt áp dụng trong trường hợp chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt theo hướng chuẩn bị phạm tội sẽ được áp dụng mức hình phạt nhẹ hơn. Cụ thể, nếu mức cao nhất là chung thân hoặc tử hình thì mức cao nhất không quá 20 năm tù, nếu tù có thời hạn thì không quá ½ mức phạt tù mà điều luật quy định. Trong khi đó đối với trường hợp phạm tội chưa đạt , nếu mức cao nhất là chung thân hoặc tử hình thì vẫn có thể áp dụng hình phạt này trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, nếu tù có thời hạn thì không quá ¾ mức phạt tù mà điều luật quy định.

Tuy nhiên, khi vấn đề trên được quy định tại BLHS mới thì đã có nhiều sự khác biệt, cụ thể:

…

2. Đối với trường hợp chuẩn bị phạm tội, hình phạt được quyết định trong phạm vi khung hình phạt được quy định trong các điều luật cụ thể.

3. Đối với trường hợp phạm tội chưa đạt, nếu điều luật được áp dụng có quy định hình phạt cao nhất là tù chung thân hoặc tử hình thì áp dụng hình phạt tù không quá 20 năm; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định.

Như vậy có thể thấy cách xác định mức phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội quy định tại Khoản 2 đã hoàn toàn khác so với quy định cũ. Sẽ không còn nguyên tắc xác định mức tối đa dựa theo mức hình phạt mà điều luật đó quy định mà sẽ căn cứ vào khung hình phạt được quy định trong các Điều luật cụ thể. Sự khác biệt này xuất phát từ sự khác biệt về kỹ thuật lập pháp giữa 2 Bộ luật. BLHS cũ không hề quy định khung hình phạt cho trường hợp chuẩn bị phạm tội mà chỉ quy định trong trường hợp thông thường và Tòa án phải dựa vào nguyên tắc được quy định tại Khoản 2 Điều 52 để xác định mức hình phạt. Tuy nhiên đến BLHS mới, việc xác định này đã được các nhà làm luật thực hiện luôn bằng việc đưa ra khung hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội và Tòa chỉ cần dựa vào khung đó để quyết định mức hình phạt.