Nộp lại tiền tham ô, nhận hối lộ có thoát án tử hình? Có phải tất cả trường hợp tham ô, nhận hối lộ với giá trị tương ứng khung cao nhất đều tử hình hay không. Điều kiện để thoát án tử hình là gì?

Nộp lại tiền tham ô, nhận hối lộ có thoát án tử hình?

Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác. Trong đó, tội về tham nhũng được ghi nhận tại Điều 353 (tội tham ô), Điều 354 (tội nhận hối lộ) đều quy định mức tiền, tài sản giá trị từ 1 tỉ đồng trở lên.

Vậy, Có phải tất cả trường hợp tham ô, nhận hối lộ với giá trị tương ứng khung cao nhất đều tử hình hay không. Điều kiện để thoát án tử hình là gì?

1. QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT:

- Điểm C khoản 3 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015 ghi nhận không thi hành án tử hình khi: "Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn".

- Khoản 2 Điều 5 Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP ghi nhận: ''Trong quá trình tố tụng, người phạm tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn thì không áp dụng mức cao nhất của khung hình phạt mà người phạm tội bị truy tố, xét xử.

Như vậy, Quy định tại Điều 40 Bộ luật hình sự là trường hợp sau khi đã kết án tử hình; Còn quy định tại khoản 2 Điều 5 Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP là trường hợp trong quá trình tố tụng hình sự (Điều tra, Truy tố, Xét xử, thi hành án hình sự).

Với quy định tại Điểm C khoản 3 Điều 40 Bộ luật hình sự, Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP thì đối với 2 tội tham ô, nhận hối lộ phải hội đủ 2 Điều kiện cơ bản là: Nộp lại tiền tài sản tham ô, nhận hối lộ theo quy định, và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng, hoặc lập công lớn. Nếu chỉ đáp ứng 1 trong 2 Điều kiện thì KHÔNG THOÁT ÁN TỬ.

2. KHI KHÔNG THI HÀNH ÁN TỬ HÌNH, KHÔNG ÁP DỤNG ÁN TỬ HÌNH SẼ CHUYỂN THÀNH MỨC ÁN NÀO?

Khoản 4 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015 ghi nhận: "Trong trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này hoặc trường hợp người bị kết án tử hình được ân giảm, thì hình phạt tử hình được chuyển thành tù chung thân.

3. HƯỚNG DẪN MỘT SỐ QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ:

- “Chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ là như thế nào?” 

Là trường hợp người phạm tội đã tự mình nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ sau khi phạm tội. Cũng được coi là chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ đối với trường hợp người phạm tội sau khi phạm tội đã tác động để cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị, em, những người thân khác nộp lại hoặc không phản đối việc cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị, em, những người thân khác nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản mà mình tham ô, nhận hối lộ.

-“Hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm là như thế nào?” 

Là sau khi phạm tội tham nhũng hoặc các tội phạm khác về chức vụ, người phạm tội đã chủ động cung cấp những tin tức, tài liệu, chứng cứ có ý nghĩa cho việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm liên quan đến tội phạm mà họ bị buộc tội (như: chỉ đúng nơi cất giấu vật chứng quan trọng giúp cơ quan chức năng thu hồi được vật chứng đó; khai báo và chỉ đúng nơi đồng phạm khác đang bỏ trốn; khai báo về tội phạm và người phạm tội mới liên quan đến tội phạm mà họ bị buộc tội...). Ngoài những trường hợp nêu trên, có thể xác định những trường hợp khác là “hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm” nhưng Tòa án phải nhận định rõ trong bản án.

- “Lập công lớn là như thế nào?”

Là trường hợp người phạm tội đã giúp cơ quan tiến hành tố tụng phát hiện, truy bắt, điều tra, xử lý tội phạm không liên quan đến tội phạm mà họ bị buộc tội; cứu được người khác trong tình thế hiểm nghèo hoặc cứu được tài sản có giá trị từ 100.000.000 đồng trở lên của Nhà nước, của tập thể, của cá nhân trong thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn hoặc sự kiện bất khả kháng khác; có phát minh, sáng chế hoặc sáng kiến có giá trị lớn được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận. Ngoài những trường hợp nêu trên, có thể xác định những trường hợp khác là “lập công lớn” nhưng Tòa án phải nhận định rõ trong bản án.

- CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG ĐẶC BIỆT:

Xem xét áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt miễn hình phạt theo quy định tại Điều 59 Bộ luật hình sự đối với trường hợp người phạm tội có ít nhất 02 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự hoặc người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

a) Người phạm tội không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, mà chỉ vì muốn đổi mới, dám đột phá vì sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc;

b) Người phạm tội là người có quan hệ lệ thuộc (như cấp dưới đối với cấp trên, người làm công hưởng lương, chấp hành nhiệm vụ theo chỉ đạo của cấp trên), không ý thức được đầy đủ hành vi phạm tội của mình, không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, không được hưởng lợi; đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, tích cực hợp tác với cơ quan có thẩm quyền, góp phần có hiệu quả vào việc điều tra, xử lý tội phạm;

c) Người phạm tội đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, tích cực hợp tác với cơ quan có thẩm quyền, góp phần hạn chế thiệt hại, chủ động nộp lại toàn bộ tài sản chiếm đoạt, đã khắc phục toàn bộ hậu quả và đã bồi thường toàn bộ thiệt hại do mình gây ra;

d) Người phạm tội sau khi bị phát hiện đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, chủ động nộp lại toàn bộ tài sản chiếm đoạt, đã khắc phục toàn bộ hậu quả và đã bồi thường toàn bộ thiệt hại do mình gây ra.